3 redenen waarom konijnenfokkerijen gruwelijk zijn

De misstanden in konijnenfokkerijen en de kritiek die daaruit voortkwam, zetten een paar jaar geleden iets in beweging binnen de industrie: het kon zo niet langer en de regels moesten aangepast worden. Nu, jaren later, blijven er beelden en informatie naar buiten komen die aantonen dat de nieuwe wetgeving voor vleeskonijnen niets veranderd heeft. En dat de minimale veranderingen het leven van de konijnen allesbehalve verbeterd hebben. In dit artikel gaan we dieper in op waarom fokkerijen, ondanks extra ‘inspanningen’ van de sector, zo onleefbaar zijn.

In het wild

Van nature leven konijnen in groep. Ze zijn sociaal en vinden gezelschap heel belangrijk. Een groep of familie bestaat uit ongeveer 10 leden. Elke groep heeft dominante konijnen, de leiders van de groep.

Ze leven samen in een konijnenburcht: gangen onder de grond met kamers om te nestelen en te slapen, die hen beschermen tegen vijanden. Hierdoor hebben ze een voorkeur voor zandige bodems waarin ze makkelijk kunnen graven. Hoewel ze graag samenleven, hebben konijnen ook nood aan ‘me-time’, waarbij ze zich kunnen terugtrekken, weg van de anderen of van hun jongen.

Konijnen prefereren halfopen landschappen zoals bosranden, zodat ze altijd een vorm van beschutting hebben om te schuilen. Ze eten grassen, klaver, sommige kruisbloemige planten, maar soms ook fruit, zaden, wortels … Een gevarieerd dieet dus.

Uit het gedrag van konijnen in het wild kunnen we afleiden dat konijnen onder andere nood hebben aan:

Veiligheid (bij stress moeten ze zich kunnen verstoppen)
Contact met soortgenoten (ze zijn sociale dieren, maar moeten zich ook soms kunnen afzonderen)
Ruimte om te rennen, huppelen, liggen en staan, maar ook ook om een nestje te bouwen
Gevarieerde maaltijden bestaande uit grassen, fruit, zaden, wortels … (ze moeten zeker kunnen knagen)
Zanderige bodems om gangen te graven (daar zijn hun pootjes voor gemaakt)

In fokkerijen

Fokkerijen proberen met een minimum aan maatregelen aan bovenstaande behoeften te beantwoorden, maar dat lukt niet. Hieronder beschrijven we wat konijnen in fokkerijen moeten krijgen volgens de huidige wetgeving, wat echter niet wil zeggen dat fokkerijen die regels ook daadwerkelijk naleven:

Bekijk bijvoorbeeld hier beelden van januari 2024, gemaakt in de grootste en bekendste konijnenhouderij van België, die bekendstaat om haar ‘innovatieve en diervriendelijke’ aanpak.
En lees hier info uit inspectieverslagen van hoe het in 2023 in Konijnenslachthuis Van Assche aan toeging.

Vele fokkerijen krijgen slechts een waarschuwing voor al het leed dat ze (illegaal) veroorzaken.

1. Verrijkte parken: een misleidende term

Vleeskonijnen (gefokt voor de slacht) moeten op dit moment verplicht gehouden worden in ‘verrijkte parken’ (met uitzondering van enkele fokkerijen die de switch pas vanaf 2025 moeten maken).

‘Kweekkonijnen’ (konijnen die voor nageslacht moeten zorgen) moeten ten laatste tegen 2025 verhuizen naar ‘verrijkte parken’. Kweekkonijnen mogen nu dus nog altijd gehouden worden in kleine, individuele kooien, afgezonderd van soortgenoten. Als de kweekkonijnen bevallen, zitten hun jongen de eerste vijf weken krap behuisd bij hun moeder. Alleen de korte tweede helft van hun leven kunnen de jongen terecht in parkkooien.

Wat is een verrijkt park?

Een verrijkt park klinkt misschien goed (je denkt meteen aan een fijn hondenpark in de natuur met veel speelruimte), maar de term is misleidend en met opzet zo gekozen. In werkelijkheid is een verrijkt park maar een beetje groter dan de verschrikkelijke draadgazen kooitjes van voordien (om precies te zijn: 175 vierkante centimeter groter).

Per vierkante meter mogen er ‘12,5’ vleeskonijnen zitten, wat neerkomt op ongeveer 0,08 m2 per vleeskonijn en 0,6 m2 per kweekkonijn. Ze noemen het geen ‘kooi’ meer maar een ‘park’, omdat de kooi bovenaan een open is, parallel met een park voor peuters of baby’s.

In een verrijkt park:

hebben konijnen amper plaats om te wandelen en huppelen,
zien ze geen daglicht,
mogen ze niet naar buiten,
kunnen ze niet graven of in natuurlijke familiegroepen leven,
kunnen ze niet of nauwelijks schuilen of zich terugtrekken,
vertonen konijnen abnormaal en destructief gedrag.

Uitrusting verrijkt park

Het park moet uitgerust zijn met platforms (iets waar de konijnen op kunnen springen als ze het benauwd krijgen), knaagmateriaal (wat bij inspecties vaak gewoon een blokje hout blijkt te zijn) en tunnels of schuilschotten (plastic buizen, vaak één exemplaar per groep van 12 dieren). Bij inspecties is gebleken dat ook in de kooien met verrijking konijnen zaten die aan de plastic kooi knaagden of verwond waren door het toedoen van andere konijnen. De verrijking volstaat dus niet.

Als de bodem bedekt is met draadgaas, moet minstens 80 procent van de oppervlakte uitgerust zijn met plastic matten om de poten meer steun te geven. De dieren verwonden zich namelijk makkelijk aan het draadgaas, wat tot infecties en vaak de dood leidt. Ondertussen is echter gebleken dat de plastic matten voor minder hygiëne zorgen omdat uitwerpselen er minder snel door vallen, waardoor er weer meer schoonmaakrondes nodig zijn. De dieren moeten dus vaak te lang in hun eigen uitwerpselen zitten, wat opnieuw voor bacterieverspreiding en ziektes zorgt.

2. Zieke en dode dieren

Ziektes komen heel vaak voor in konijnenfokkerijen en de nieuwe parksystemen veranderen daar niets aan. De dieren zitten nog steeds te dicht op elkaar en als er een dier ziek is, wordt dat vaak niet opgemerkt, krijgt het dier niet de nodige zorg en verspreiden de ziektes zich razendsnel door een gebrek aan hygiëne.

Het onderzoeksteam van Ongehoord vond tijdens inspecties in de fokkerijen overal zieke, verwondde of dode dieren in de kooien. Hoe lang die dode dieren al tussen de levende lagen? Niet met zekerheid te zeggen.

Het antibioticagebruik in fokkerijen steekt met kop en schouders boven dat van andere veesectoren uit, wat aantoont hoe ziekmakend deze sector wel niet is. Het sterftecijfer onder de dieren wordt alarmerend hoog genoemd: in België gaat het om 20 tot 25 procent sterfte. “Dat is een sterfte die zelfs in de natuur met alle roofdieren en ziektes en dergelijke niet voorkomt.”

Ondanks de minimale vorm van ‘verrijking’ in de fokkerijen, ondervinden konijnen veel frustratie en verveling omdat ze hun natuurlijke gedrag niet kunnen vertonen. Dat kan leiden tot zelfbeschadigend en agressief gedrag naar andere konijnen toe, met extra verwondingen tot gevolg.

3. Mishandeling

Alles wat we hierboven beschreven, van de te kleine, vaak onhygiënische kooien tot het gebrek aan verzorging bij ziektes, is pure mishandeling. Maar daar blijft het niet bij: ook in de omgang met de ‘verzorgers’ komen wantoestanden aan het licht.

Wanneer konijnen op transport naar het slachthuis moeten, worden ze omhoog getrokken aan hun oren (wat volgens de wet verboden is) en wordt er met hen gegooid. Ze worden in overvolle kratten gestoken, waarin de dieren letsels en wonden oplopen. De rit naar het slachthuis is een hel, maar ook daarna betert het niet. Lees hier meer over de misstanden in de slachthuizen.

Daarnaast is kunstmatige inseminatie een heel gebruikelijke praktijk in de hele veehouderij. Inseminatie betekent letterlijk ‘zaad inbrengen’. Het zaad van mannetjeskonijnen, rammelaars, wordt door mensen met een soort pistool bij vrouwtjeskonijnen ingebracht. In fokkerijen insemineren ze zo honderden konijnen op een paar uur. Ook hier worden de konijnen bruut behandeld. Ongewilde zwangerschappen: het blijft akelig en ronduit onappetijtelijk. Het onderzoek bij de beelden van Ongehoord beschrijft “hoe de inseminator van kooi naar kooi gaat. Moeders worden aan hun staart uit de kooi getild. Een inseminatiepistool wordt in hun geslachtsdeel geduwd om sperma in te brengen. Daarna wordt het dier aan de staart terug in de kooi getild.”

Een vrouwtjeskonijnen wordt zo om de 6 weken geïnsemineerd. Wanneer ze na een jaar 8 zwangerschappen en 80 kinderen achter de rug heeft, wordt ook zij naar de slacht gestuurd.

Conclusie

Het leven van konijnen in fokkerijen is verschrikkelijk: ze worden geboren in kale kooien, in gebouwen waar het daglicht niet of amper door de ramen komt. Het is luid in het gebouw door het gekletter van de kooien. De luchtkwaliteit is slecht.

De eerste helft van hun leven spenderen de jonge konijnen bij een eenzame, geïsoleerde moeder die zich benauwd voelt in de te krappe kooi. Daarna gaan de jongen naar een andere kooi waar ze op een kleine oppervlakte samengezet worden met andere, vreemde konijnen. Ze zien hun moeder nooit meer terug. Zij wordt ondertussen tegen haar wil opnieuw zwanger gemaakt.

Er is veel agressie onder de konijnen, ze vervelen zich en willen ontsnappen. Ze verlangen naar graven, rennen, huppelen, op zoek gaan naar lekker eten, een familie stichten … Sommigen van hen worden ziek en sterven. Ze liggen soms dagenlang dood tussen hun soortgenoten. Als ze aan de ziektes weten te ontkomen, worden ze na 10 weken op een gewelddadige manier getransporteerd naar het slachthuis en van hun leven beroofd.

Draag niet bij tot deze wanpraktijken. Eet geen konijnenvlees.