Schrijnende feiten achter de kalkoenhouderij in België roepen op tot bewuste keuzes voor een ethische feestmaal
Bij meer dan 9 op de 10 Belgen staat er ieder jaar vlees op het kerstmenu, en bij 40% van hen is het dier in kwestie een kalkoen (Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing, 2019). Hoe ziet het leven van deze onfortuinlijke dieren eruit voor ze op het bord belanden?
De kalkoenhouderij in België
Kalkoenen zijn van nature heel sociaal en atletisch en kunnen tot bijna 90 km/u vliegen en 40 km/u rennen. Ze besteden hun dag aan het bouwen van nesten, het zoeken naar voedsel, het nemen van stofbaden, het poetsen van hun veren, en ze nestelen het liefst hoog in de bomen. In het wild leeft een kalkoen tot gemiddeld 12 jaar, maar gefokte kalkoenen worden gemiddeld slechts 21 weken oud.
Na kip is kalkoen het meest geslachte gevogelte in België. In het West-Vlaamse Lendelede bevindt zich slachterij Volys Star, het enige bedrijf in de Benelux dat instaat voor de slacht en verwerking van kalkoenvlees. Met 28 kalkoenhouders in België alleen al betekent het dat er hier wekelijks zo’n 16.000 tot 18.000 kalkoenen worden geslacht.
Omdat er in België geen moederdierbedrijven meer zijn, worden de kalkoen-eieren geleverd vanuit Frankrijk en uitgebroed door een broedmachine bij broederij Claeys in Kruishoutem. Zodra ze uit hun ei komen gaan de kuikens op zoek naar hun moeder, waar ze normaal gezien de eerste vijf maanden van hun leven bij blijven, maar helaas zullen ze haar nooit vinden. Zieke, te kleine of zwakke kuikens worden meteen vergast of in de verhakselaar gedood (Vegan Challenge, 2019).
Gezondheidsproblemen
Sinds 2008 kweken Belgische boerderijen het kalkoenras Hybrid Converter, een ras dat wordt gefokt vanwege haar ontzettend snelle groei. Dit betekent dat de eendagskuikens, van ongeveer 170 gram, al binnen 16 tot 17 weken later vertrekken als hanen van 16 kilo en hennen van 10 kilo naar één van de kalkoenhouders in België. Deze snelle groei en extreme borstvleesontwikkeling betekent dat het beenderstelsel zich niet goed kan ontwikkelen en zorgt ervoor dat veel kalkoenen last hebben van kreupelheid en pootafwijkingen omdat ze hun eigen gewicht niet kunnen tillen. Er is ook een grotere kans dat het hart en de longen de snelle ontwikkeling niet kunnen bijhouden waardoor er meer hart- en circulatieproblemen voorkomen. Net voor hij geslacht wordt, weegt de gemiddelde kalkoenhaan ongeveer 35 kilo, en kan hij door zijn gewicht niet op natuurlijke wijze de kalkoenhen, die gemiddeld 12.5 kilo weegt, bevruchten zonder haar te verwonden. Daarom worden enkele kalkoenhennen die worden uitgekozen om naar een “vermeerderingsbedrijf” te gaan, kunstmatig geïnsemineerd en levend gehouden tot ongeveer 58 weken oud om eieren te leggen, waarna ze op hun beurt eveneens geslacht worden (Animal Rights, 2019).
Wantoestanden
Dierenrechtenorganisaties Gaia en Animal Rights hebben in 2019, 2021 en 2022 beelden getoond van de omstandigheden binnen drie verschillende kalkoenhouderijen in Oost- en West-Vlaanderen. De beelden legden vast hoe duizenden kalkoenen samengepakt zaten in een overvolle ruimte. Velen waren verzwakt of gewond en er lagen zelfs kalkoenkarkassen verspreid over de ruimte. Hun onderzoek toonde aan dat de dieren in hun eigen uitwerpselen leven. De ammoniaklucht en het gebrek aan frisse lucht dat daaruit volgt, zorgt voor oog- en ademhalingsproblemen. Doordat ze zo snel groeien, kunnen sommige dieren niet meer rechtop staan en kunnen ze de voederbakken niet bereiken waardoor ze na een tijdje sterven van de dorst en honger.
Door de overbevolking in de stallen beginnen de kalkoenen vaak onnatuurlijk gedrag te vertonen zoals aan elkaar pikken of klauwen en zelfs elkaar doden. Om dit te voorkomen wordt een deel van hun snavel, tenen, en snuiten (de huid die over de gezichten van de vogels hangt) afgeknipt zonder verdoving. Het is voor kalkoenen ontzettend belangrijk om hun verenkleed schoon te houden om te voorkomen dat insecten eitjes leggen in hun veren. Door hun afgeknipte snavel is dit ook niet meer mogelijk en krijgen ze last van maden, luizen, en andere insecten die veel irritatie en infecties veroorzaken.
De ruimte bestemd voor kalkoenen wordt bepaald door hun gewicht. Tegen de tijd dat ze slachtleeftijd behalen, worden er gemiddeld drie hanen of vijf hennen per vierkante meter gehouden. Vangploegen halen de stallen leeg in fases waardoor het vangproces telkens opnieuw stress veroorzaakt bij de overgebleven kalkoenen. Het zware gewicht van de kalkoenen, vooral bij de hanen, zorgt ervoor dat ze vaak gekwetst worden gedurende het vangen en laden; ze lopen zo botbreuken en ontwrichtingen op. Tijdens het transport ervaren de kalkoenen veel stress en ongemak en bij hoge temperaturen sterven er vaak meerdere kalkoenen tijdens de reis.
Ongereglementeerde Sector
Terwijl er in België jaarlijks ongeveer 750.000 kalkoenen worden gekweekt en geslacht voor consumptie, blijft de kalkoenindustrie een niet gereglementeerde sector. Er is geen specifieke wetgeving die het welzijn van de dieren beschermt en de kalkoenen worden slechts tot productie-eenheden gereduceerd. De kalkoensector kampt dan ook met een bijzonder hoog uitvalpercentage. Dit betekent dat gemiddeld 5% van de hennen en 8 tot 12% van de hanen sterft voor ze hun slachtleeftijd bereiken, ten gevolge van de slechte leefomstandigheden, gezondheid, en welzijn van de dieren. Ondanks dit hoge sterftepercentage wordt uitvaldata niet verzameld door de overheid en wordt de sector vooral overgelaten aan de kweker zelf.
Deze gruwelijke leefomstandigheden, gezondheidsproblemen, en gebrek aan regelgeving in België blijken jammer genoeg eerder de regel dan de uitzondering. Als consumenten hebben wij de macht om de dierenindustrie te veranderen door deze behandelingen van kalkoenen niet te steunen.
Geef dit jaar de voorkeur aan een diervriendelijke feestmaaltijd en maak bewuste keuzes voor een duurzamere en ethisch verantwoorde viering.
Animal Rights. (2019, December 16). De kalkoenenhouderij. https://www.animalrights.nl/de-kalkoenenhouderij
Compassion in World Farming. (n.d.). Vee-industrie: Kalkoenen. https://www.ciwf.nl/vee-industrie/kalkoenen/
Folens, J. (2022, December 9). Gezwellen, open wonden en misvormde poten: Animal Rights filmt wantoestanden bij kalkoenkwekerijen en houdt ac. Het Nieuwsblad. https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20221209_91715472
GAIA. (2019, December 18). Gaia Onthult Weerzinwekkende Dierenleed. https://press.gaia.be/gaia-onthult-weerzinwekkende-dierenleed
GAIA. (2019a). Vleeskalkoenen: Ongekend, onbemind en vergeten. https://www.gaia.be/nl/campagnes/vleeskalkoenen
PETA. (n.d.). The Hidden Lives of Turkeys. https://www.peta.org/issues/animals-used-for-food/factory-farming/turkeys/hidden-lives-turkeys/#:~:text=Fascinating%20Turkey%20Facts&text=The%20natural%20lifespan%20of%20the,re%20just%205%20months%20old
Vegan Challenge. (2019, November 2). Hoe zit het eigenlijk met de kalkoenindustrie? https://veganchallenge.nl/hoe-zit-eigenlijk-kalkoenindustrie/
Vilt. (2021, December 24). Kalkoenensector in Vlaanderen kende afgelopen jaren een lichte groei. Vilt. https://vilt.be/nl/nieuws/kalkoenensector-tot-voor-kort-interessant-voor-diversificatie
Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing. (2019, December 23). 1 Belg op 3 viert elk jaar 5 keer Kerstmis. Vlaams Centrum Voor Agro- En Visserijmarketing. https://www.vlaanderen.be/vlam/press/1-belg-op-3-viert-elk-jaar-5-keer-kerstmis#:~:text=Bij%20meer%20dan%209%20op,%25)%20en%20gebraad%20(9%25)
Vlaamse Overheid. (2022). Normen Kalkoenen. In http://www.vlaanderen.be/dierenwelzijn.