Brussel – Gisterenavond laat stemde de kamer van volksvertegenwoordigers voor het opnemen van dieren als wezens met gevoel in de grondwet. Natuurlijk is dat een stap in de goede richting, maar het is eerder de start van een debat dan het einde.
Het is gebeurd. De federale staat, de gemeenschappen en de gewesten moeten streven naar bescherming en zorg voor dieren als wezens met gevoel. Deze verplichting wordt opgenomen in de Belgische grondwet. Al meer dan 200 jaar proberen wetten dieren te beschermen tegen misbruik en uitbuiting door de mens. Hoe goed de intenties van deze klassieke dierenwelzijnswetten ook zijn, in 2024 moeten we nog steeds vaststellen dat dieren massaal worden uitgebuit en blootgesteld worden aan ‘gewoontes en grillen’ uit onze maatschappij ten koste van dieren.
De stap om dieren nu een hogere bescherming te geven door ze ook in de grondwet op te nemen, is dus een logische volgende stap. Enkel zal deze stap niet volstaan, want ze blijft in hetzelfde bedje ziek als de klassieke dierenwelzijnswetten, waar dieren eerder als ‘object’ dan als ‘subject’ worden beschouwd. Een ‘object met gevoelens’ beschermen is nog iets helemaal anders dan erkennen dat ‘iets’ een subject is waar je rekening mee moet houden. De uitdaging ligt erin om dieren als subject in onze gedeelde maatschappij op te nemen. Pas dan kan er een eind komen aan de systematische uitbuiting van dieren door de mens.
Concreet worden dieren nu in de grondwet opgenomen op de meest zwakke manier. De aanpassing gebeurt in artikel 7bis en zonder te technisch te worden betekent dit dat het louter om een symbolische toevoeging gaat. Er is geen toetsing van het Grondwettelijk Hof mogelijk en het parlement heeft zich uitgesproken tegen een standstill principe. Een standstill principe zou betekenen dat er geen wet meer mag worden aangenomen die een achteruitgang voor dieren zou inhouden (rekening houdend met het algemeen belang). Er was nochtans een andere optie. Groen had een voorstel neergelegd waarbij dieren werden opgenomen in artikel 23 van de grondwet. Hier zou met zekerheid een standstill principe van kracht worden en zou het Grondwettelijk Hof voor elke wet de impact op dieren kunnen nakijken.
Dat de toevoeging van dieren in artikel 7bis, na 8 jaar politiek onderhandelen, het best mogelijke compromis is, is dan ook een zwaktebod. Op straat en in de academische wereld staat het debat al veel verder. Mensen ervaren dieren als deel van de samenleving en ethici zijn er al lang over uit dat de manier waarop we dieren industrieel behandelen een kwalijke blinde vlek is in onze tijd. Politieke partijen die denken dat het werk af is, hebben het dus bij het verkeerde eind. De druk om dieren als subject op te nemen in onze maatschappij zal alleen maar stijgen. Daar gaan wij mee voor zorgen.
