Skip to content Skip to sidebar Skip to footer

Zijn dierentuinen ethisch verantwoord?

Waarom je beter geen zoo bezoekt 

Een uitje naar de dierentuin: het lijkt heel onschuldig. De dieren worden goed verzorgd, kinderen leren er heel wat bij en de zoo houdt bedreigde diersoorten in leven. Toch?

Jammer genoeg is er toch meer aan de hand. Hier geven we alvast 5 weetjes die je kijk op dierentuinen voorgoed zal veranderen. Je kunt jezelf dan de vraag stellen of dierentuinen ethisch nog verantwoord zijn. 

1.
Slechts 18 tot 25 procent van de dieren in een zoo is met uitsterven bedreigd

De meeste dieren die je in de zoo tegenkomt, zijn helemaal niet bedreigd. Er is dus geen reden om hen gevangen te houden in veel te kleine kooien zonder uitweg, waar ze vaak depressief worden (zie puntje 4). Maar dat is niet alles: ook de helft van de dieren die dierentuinen opnemen in hun fokprogramma’s, zijn niet bedreigd.

Dat dierentuinen dieren tegen uitsterven beschermen, neem je dus het best met een korreltje zout: nog geen kwart van de dieren in een dierentuin is met uitsterven bedreigd en de helft van de dieren die ze fokken, ook niet.

2.
Gefokte dieren maken geen kans in het wild

Dierentuinen die verkondigen dat ze uitstervende soorten willen redden … Het klinkt aannemelijk en als muziek in de oren. Natuurlijk willen we zo’n mooie boodschap graag geloven. Maar fokprogramma’s hebben enkel zin als de gefokte dieren uiteindelijk kunnen uitgezet worden in het wild, waar de populatie verder kan aangroeien. En daar knelt het schoentje.

Volgens auteur en onderzoekster Kristen Jule kunnen dieren in gevangenschap meestal niet het natuurlijke gedrag stellen dat nodig is om te overleven in het wild. En cijfers bevestigen dat ook. 

Erik Van der Straeten, voormalig hoogleraar biologie aan de UAntwerpen, voegt daaraan toe dat kweekprogramma’s geen zin hebben als de natuurlijke habitat van de dieren overal verdwijnt. “Natuurbescherming is de enige zinvolle soortenbescherming.”

3.
Dierentuinen doden gezonde dieren bij plaatsgebrek

In 2014 werd in de zoo van Kopenhagen een perfect gezonde giraffe vermoord, in stukken gesneden en gevoerd aan de leeuwen. De reactie van de dierentuin? “Ach, dat gebeurt wel vaker, maar we tonen het niet altijd zo openlijk, zoals nu.” Zulke verhalen zijn geen uitzondering en er is zelfs een term voor: ‘zoothanasie’.

Als dieren zich beter voortplanten dan verwacht, of zich juist niet kunnen voortplanten, dan is er gewoon geen plaats voor hen in een dierentuin. De beste oplossing die een zoo daarop kan bedenken, is deze ‘nutteloze’ dieren, ook wel surplusdieren genoemd, vermoorden.

4.
Depressieve zoodieren zijn veelvoorkomend

Dieren in kooien vasthouden kan toch geen kwaad? Zeker wanneer ze nooit een ander leven gekend hebben? Onderzoek vertelt ons een ander verhaal. Depressie en moedeloosheid bij dieren in gevangenschap is zo’n veelvoorkomend probleem dat er een term voor uitgevonden werd, namelijk ‘zoochose’.

Dieren die lijden aan dit fenomeen vertonen repetitief gedrag, zoals ijsberen, in cirkels lopen, met het hoofd of het lichaam heen en weer bewegen en heen en weer wiegen. Soms gaat het zo ver dat ze zichzelf pijn doen. Een paar jaar geleden kwam zelfs aan het licht dat sommige zoodieren structureel antidepressiva krijgen.

Waarom ze depressief worden van gevangenschap? Omdat hun leven niet meer lijkt op een natuurlijk leven in het wild. Hun lichaam snakt onophoudelijk naar het natuurlijke gedrag dat ze doorheen de eeuwen ontwikkelden. Omdat ze dit gedrag niet kunnen vertonen, door bijvoorbeeld plaatsgebrek of een onaangepast verblijf, zijn ze voortdurend gestrest. Ze hebben geen vrijheid en geen zelfbeschikking. 

5.
Dierentuinen zijn niet educatief

Een dierentuin kan je veel leren over hoe dieren zich in gevangenschap gedragen, maar leert je quasi niets over het gedrag van dieren in het wild. Kijken naar een dier dat staat te grazen op een lapje grond dat tientallen keren kleiner is dan hun natuurlijke habitat … We zijn ervan overtuigd dat je meer bijleert over het natuurlijke gedrag van dieren via informatieve documentaires. Ook het is het niet nodig om dieren in het echt te zien om erdoor gefascineerd te worden. Denk maar aan dinosaurussen.

Bovendien bleek uit een onderzoek dat slechts 6% van de bezoekers van 4 dierentuinen in de VS naar een dierentuin gingen om meer over de dieren te leren, terwijl 86% van de bezoekers zei dat ze naar de dierentuin gingen voor “sociale of recreatieve doeleinden”.

CONCLUSIE

De claims die dierentuinen maken om hun voortbestaan te rechtvaardigen, zoals dierenbescherming en educatie, zijn niet gegrond.

  • Slechts 18% tot 25% van de dieren in een zoo is met uitsterven bedreigd;
  • Een herintroductie in het wild loopt meestal fout af. Dierentuinen kunnen dieren niet voorbereiden op een leven in het wild;
  • Zoos zorgen ook voor het onnodig doden van surplusdieren;
  • Veel dieren kunnen geen natuurlijk gedrag stellen en zijn chronisch depressief;
  • Je leert er misschien wel iets bij over dieren in gevangenschap, maar zeker niet over dieren in het wild;
  • Het merendeel van de bezoekers geeft toe dat ze vooral langskomen om een leuk, sociaal uitje te hebben en niet zozeer om bij te leren. Er zijn bovendien genoeg alternatieven om bij te leren over het dierenrijk.

Wilde dieren horen in het wild, en niet in een zoo – zelfs niet wanneer die ook (deels) werkt aan soortbehoud of biotoopbescherming. Bite Back verzet zich actief tegen elke vorm van gebruik en uitbuiting van dieren.

Bronnen
nl_BENederlands (België)
fr_BEFrançais de Belgique nl_BENederlands (België)